Foto: Archief auteur

20.04.2020

Haiku in Vlaanderen: Ferre Denis, duvelstoejager van Haiku-Centrum Vlaanderen

De haiku is een klassieke Japanse versvorm bestaande uit drie regels, de eerste met 5 lettergrepen, de tweede met 7 en de derde weer met 5 lettergrepen. Hoe exotisch dat op het eerste gezicht ook moge klinken, het genre van de haiku blijkt sinds een aantal decennia erg populair in Vlaanderen. Er verschijnen jaarlijks tientallen bundels en bundeltjes met Nederlandstalige haiku’s, er zijn tal van haiku-kringen, er is een jaarlijkse haiku-dag, een aantal academici hebben de haiku als onderzoeksdomein geïntroduceerd aan Vlaamse universiteiten. Zelfs de eerste Europese President, onze landgenoot Herman Van Rompuy, deelt geregeld een haiku met de wereld.

Poëzie-Centraal vroeg zich af of het genre in Vlaanderen nog immer populair is, of er aflossing is van de wacht en of haiku’s altijd de natuur als onderwerp hebben. En die lettergrepen waar iedereen het over heeft, zijn die nog wel zo belangrijk?

In een mini-reeks van een vijftal afleveringen stelt Poëzie-Centraal een aantal haiku-enthousiastelingen aan u voor. We trappen de reeks af met Ferre Denis, penningmeester en duvelstoejager van Haiku-Centrum Vlaanderen.

P-C: Kan u kort het Haiku-Centrum Vlaanderen (H-C V) voorstellen? Bestaan jullie al lang? Hebben jullie veel leden en organiseren jullie ook activiteiten en wedstrijden?

FD: H-c V is opgericht in 1976 en  telt 130 leden. Het centrum leunt nauw aan bij de Japanse haiku-traditie en wil daaraan een hedendaagse Nederlandstalige invullen geven. Samen met Haiku Kring Nederland, de overkoepelende vereniging van Nederlandse kernen, geven we om de twee jaar een bundeltje uit, Aan het woord. Dit jaar zijn we al aan onze elfde editie toe. Het is een soort bloemlezing waarvoor iedereen 3 haiku’s of 2 tanka’s kan inzenden. Nog samen met de Haiku Kring Nederland geven we ook het tijdschrift Vuursteen uit, dat volledig gewijd is aan haiku en aanverwante vormen. Ook op onze jaarlijkse Haiku kantel-kalender zijn we erg trots. Iedere week wordt er voorzien van een haiku, tanka of kyoka.

Onze jaarlijkse hoogdag is natuurlijk de Haikudag Vlaanderen die we al jaren samen met de Haiku-Kern Antwerpen organiseren op de laatste zondag van september in Wilrijk.

P-C: Wat is de relatie tussen het Haiku-Centrum Vlaanderen en de aparte haiku-kringen? Vormen jullie een soort van overkoepelende vereniging of bestaan die kringen volledig autonoom?

FD: Elke haiku-kern of -groep bestaat autonoom. H-c V vraagt geen lidgeld of andere bijdrage van de kernen. Iedere kern kan beroep doen op het H-c V i.v.m. wedstrijden, het organiseren van activiteiten, prijzen voor een wedstrijd … Mededelingen van kernen kunnen via de bijlage van Vuursteen (Vuursteentjes) en via de website.

P-C: De haiku is een traditionele Japanse dichtvorm. Weet je hoe en door wie het genre in Vlaanderen geïntroduceerd werd?

FD: De norbertijn en dichter Bart Mesotten heeft haiku in Vlaanderen geïntroduceerd. Hij heeft haiku leren kennen door een reeks poëzieuitzendingen die hij voor de radio verzorgde. Het was een reeks over poëzie in het buitenland. Zo kwam hij in contact met de Japanse poëzievormen en raakte hij gefascineerd door de korte Japanse gedichten. Al snel daarna verscheen zijn eerste haiku-bundeltje Dag Haiku (Colibrant, 1972),  de eerste Vlaamse bloemlezing met uitsluitend Nederlandstalige haiku's .

P-C: Is het genre van de haiku nog altijd even populair als vroeger? Is er nog een instroom van nieuwe haiku-schrijvers?

FD: Volgens mij is haiku nog steeds even populair. Ik tikte op google “Haiku in Vlaanderen “ en ik had op 0,35 seconden maar liefst 114.000 resultaten. Op zich zegt dat niet veel. Maar het toont aan dat er nog altijd leven is. Helaas blijft de kennis van en over haiku beperkt bij velen tot het weten van 5-7-5 lettergrepen. Zo vindt men bij vele schrijvers teksten in 3 regels met 17 lettergrepen die als haiku omschreven worden, terwijl de tekst niets te maken heeft met een echte haiku, alleen heeft de tekst de vorm van een klassieke haiku.

Een zuivere haiku heeft niets vandoen met beschoolmeestering, diepzinnige formulering, lyrische ontboezeming, kalenderspreuk of preekje, zei Bart Mesotten. De eigen gevoelens of gedachten  komen hoofdzakelijk slechts tot uiting door wat ervaren wordt in de natuur (heel breed genomen). Om dat uit te drukken, volstaan een paar raak gekozen woorden. Haiku munt uit door zijn eenvoudige taal, meestal geen vergelijkingen of beeldspraak.

De beste manier om haiku's te leren schrijven, is door lid te worden van een haiku-kern. daar komt men regelmatig samen om elkaars teksten te bespreken in positieve zin. Niet alleen wierook zwaaien, maar ook kleine wijzigingen kunnen een tekst beter maken.

P-C: Een van de bekendste haiku-schrijvers uit ons land is voormalig premier en Europees President Herman Van Rompuy. Is het belangrijk voor het voortbestaan van het genre dat bekende Vlamingen een voortrekkersrol  spelen? Heeft hij als mondiaal politicus gezorgd voor internationale contacten tussen Vlaanderen en bijvoorbeeld Japan?

FD: Ook zonder Herman Van Rompuy zou haiku blijven bestaan. Het is echter dank zij hem dat haiku op korte termijn een begrip werd in Vlaanderen. Hij was meermaals te gast als spreker op de Haikudag Vlaanderen, ook voor hij president werd. Ik heb altijd goed samengewerkt met Herman. Hij was altijd bereid om mee te werken, zoals bijvoorbeeld bij de onthulling van een haiku in mozaïek op de Bist in Wilrijk. Hij zorgde er ook mee voor dat de ambassadeur van Japan naar de Haikudag in Wilrijk kwam. Verscheidene leden van H-c V waren ook meerdere keren te gast bij de ambassadeur van Japan voor Europa.(Er zijn 2 ambassadeurs van Japan in Brussel: één voor België en één voor Europa.)

P-C: Bedankt voor dit gesprek, Ferre Denis.

 

De jaarlijkse Haiku-Dag staat ingepland op 27 september 2020.
Ook Vlaamse haiku-schrijvers laten zich inspireren door de Corona-crisis.

Tags: Interview, Reeks 'Haiku in Vlaanderen'